Zniesławienie w środkach masowego komunikowania

– prawo karne –

Wiele osób w przypadku zniesławienia dochodzi swoich roszczeń na podstawie przepisów kodeksu cywilnego w zakresie naruszenia dóbr osobistych. Warto wspomnieć, że zniesławienie stanowi także przestępstwo, które spenalizowane zostało w kodeksie karnym. Kwalifikowanym typem tego czynu jest dopuszczenie się go za pomocą środków masowego komunikowania.

Zgodnie z treścią art. 212 § 1 k.k. kto pomawia inną osobę, grupę osób, instytucję, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.

§ 2 art. 212 k.k. stanowi zaś, że jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w § 1 za pomocą środków masowego komunikowania, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Czynność sprawcza przestępstwa zniesławienia polega na pomawianiu wskazanych w ww. przepisie osób o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć je w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności. Przez pomawianie rozumie się przypisywanie, zarzucanie, posądzanie lub oskarżanie innej osoby o określone postępowanie lub właściwości, które zawierają negatywną oceną mającą jednak w konsekwencji prowadzić do poniżenia pomawianego w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności.

Warto również dodać, że treścią pomówienia będą zazwyczaj rozgłaszane informacje nieprawdziwe, należy jednak zauważyć, że karalne pomówienie może także, w określonych warunkach, dotyczyć informacji prawdziwych (art. 213 k.k.). Ponadto „pomówienie może polegać zarówno na twierdzeniu określonej okoliczności, jak i na przeinaczeniu okoliczności prawdziwej” (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 września 1938 roku, 3 K 3152/37, Zb.Orz. 1939, poz. 29).

Ustawodawca w art. 212 § 2 KK wprowadził kwalifikowany typ przestępstwa zniesławienia polegający na dopuszczeniu się tego czynu za pomocą środków masowego komunikowania. Do środków tych zalicza się nie tylko prasę drukowaną, przekaz radiowy i telewizyjny, lecz także książkę, plakat, film oraz przekaz przy pomocy Internetu (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2008 r., III KK 234/07, Biul. PK 2008, Nr 10, poz. 33).

Nie ma znaczenia jakość środków masowego komunikowania ani ich charakter, istotne jest jedynie to, aby były zdolne zakomunikować określone informacje szerszej – niż wynika to z pomówienia w typie podstawowym – grupie ludzi.

Warto zaznaczyć, że jeśli oskarżonemu zarzucany jest czyn z art. 212 § 1 lub 2 k.k., wówczas zgodnie z treścią art.213 § 2 k.k.nie popełnia przestępstwa kto publicznie podnosi lub rozgłasza prawdziwy zarzut:

1)dotyczący postępowania osoby pełniącej funkcję publiczną lub

2)  służący obronie społecznie uzasadnionego interesu.

Przepis powyższy ustanawia tzw. kontratyp dozwolonej krytyki, do zastosowania którego muszą zostać spełnione łącznie powyższe dwie przesłanki, czyli: udowodnienie prawdziwości stawianego zarzutu oraz wykazanie, że poczyniony zarzut służył obronie społecznie uzasadnionego interesu.

Powyższe potwierdził w uchwale z dnia 17 kwietnia 2012 roku Sąd Najwyższy (SNO 3/12), który stwierdził, że „kontratyp dozwolonej krytyki, o którym mowa w art. 213 par.2 k.k. ma miejsce, gdy zaistnieją łącznie dwie przesłanki: Po pierwsze – gdy udowodniona zostanie prawdziwość zarzutu, a po drugie – gdy stwierdzone zostanie, że zarzut służył obronie społecznie uzasadnionego interesu.”

Zgodnie z treścią art. 212 § 4 k.k. ściganie przestępstwa zniesławienia odbywa się z oskarżenia prywatnego.